Już starożytni Grecy i Rzymianie chętnie odwiedzali regiony, w których uprawiano winne krzewy i produkowano wino. Historia wina jest prawie tak długa jak historia ludzkości. W miarę rozwoju cywilizacji coraz chętniej łączyliśmy przyjemne spędzanie wolnego czasu z kulturą winiarską. Tak właśnie narodziła się enoturystyka, czy jak kto woli turystyka winiarska.

O enoturystyce

Enoturystyka (od greckiego oinos czyli wino) są to wszelkie formy aktywności turystycznej powodowane lub związane z czynnikiem winiarskim; odwiedzanie winnic i regionów winiarskich, wizyty w miejscach produkcji wina, uczestnictwo w imprezach związanych z winem – festiwalach, biesiadach, degustacjach wyjazdowych. Słowem wszystko co przyjemne i związane z winem. Wyjazdy enoturystyczne zawsze wiążą się również z kontaktem z naturą i spędzaniem czasu z dala od zgiełku wielkich miast i hałasu dnia codziennego. Mamy szansę na wręcz namacalne obcowanie z przyrodą. No i atut chyba najważniejszy, obok wina i przyrody – ludzie. Winiarstwem zajmują się i interesują przeważnie ciekawe i wyjątkowe osobowości. Spotkanie z nimi jest zawsze niezwykłym przeżyciem, które na długo zapada w pamięć.
Turystyka winiarska może mieć charakter wyłącznie rekreacyjny (chociaż niektórzy nie uważają tego za formę wystarczającą) lub wiązać się z elementami poznawczymi i edukacyjnymi – miło spędzamy czas, a przy okazji, jeśli mamy na to ochotę dowiadujemy się więcej o winie, sposobie jego powstawania, regionie, z którego pochodzi, specyfice uprawy winorośli i innych kwestiach związanych z winiarstwem. Wino to produkt wybitnie regionalny, na imprezach enoturystycznych towarzyszy mu często przepyszne jedzenie, przygotowywane z produktów pochodzących „z okolicy”.

Turystyka winiarska jest jedną z najintensywniej rozwijających się obecnie gałęzi turystyki, zdobywa coraz więcej zwolenników i cieszy się ogromnym zainteresowaniem – również w Polsce. Nasze rodzime winiarstwo odrodziło się stosunkowo niedawno, ale razem z nim rozwija się również oferta enoturystyczne i mamy już sporo miejsc, których nie powstydziłyby się najbardziej znane regiony winiarskie Europy południowej czy zachodniej. Większość  miłośników wina, która chociaż raz spróbowałam enoturystycznych przyjemności z ogromną radością wraca do tego sposobu spędzania wolnego czasu. Bo co może być lepszego od picia wina w cieniu winorośli, w przemiłym towarzystwie?!

Trochę historii

Podróże do regionów, w których produkowane było wino znane są ludzkości od bardzo dawna, wycieczki enoturystyczne na szerszą skalę zaczęły się jednak od połowy XX wieku, kiedy to nastąpiły dość znaczne zmiany społeczne - klasa średnia stała się liczniejsza i bardziej zamożna, a popularnym i łatwo dostępnym środkiem transportu była kolej.

Pierwsze, edukacyjne ścieżki winiarskie (Weinlehrpfad - Weinstrasse) pojawiły się w Niemczech w latach 20tych XX wieku. Pięćdziesiąt lat później wszystkie regiony winiarskie ówczesnej RFN miało wytyczone szlaki enoturystyczne - odwiedzało je do kilkuset tysięcy turystów rocznie.
We Francji historia turystyki winiarskiej zaczęła się w roku 1950 w la Reine Pedauque; z powodów ekonomicznych pewien producent z regionu Beaune był zmuszony udostępnić swoje piwnice, potem zorganizował również pierwszą trasę enoturystyczną po swoim rejonie. Zainteresowanie turystów tym regionem nie słabnie do dnia dzisiejszego.
Inne kraje europejskie, zwłaszcza te z bogatymi tradycjami winiarskimi również zaczęły stopniowo odkrywać zalety enoturystyki. W latach 70tych turystyka winiarska zaczęła rozwijać się w Australii. Znaczenie wizyt turystów w regionach uprawy winorośli doceniono również w krajach tzw. Nowego Świata. W Stanach Zjednoczonych i Kanadzie oraz w krajach północnej Europy, jak Wielka Brytania czy Holandia ruch turystyczny związany z winem był wręcz głównym czynnikiem warunkującym rozwój winiarstwa. Po transformacji systemowej, od połowy lat 90tych XX wieku enoturystyka zaczęła się rozwijać również w krajach postkomunistycznych, takich jak Czechy, Węgry, Rumunia czy Mołdawia. Polska wydaje się być jednym z ostatnich krajów Europejskich, w których turystyka winna dopiero zaczyna się rozwijać. Wynika to ze specyficznych losów winiarstwa w naszym kraju – renesans winnic nastąpił niewiele ponad trzydzieści lat temu, a intensywny rozwój profesjonalnego winiarstwa zaczął się w ostatnim dziesięcioleciu. Dynamika z jaką powstają w Polsce winnice i winiarnie jest tylko odrobinę większa niż tempo rozwoju oferty enoturystycznej. Już dziś nie mamy się czego wstydzić, a za klika lat z pewnością nie będziemy w niczym ustępować innym krajom europejskim.
Modelowym przykładem rozwoju enoturystyki może być Nowa Zelandia, której historia winiarska jest stosunkowo niedługa - prawie jedna czwarta krajowej produkcji wina jest tam sprzedawana bezpośrednio, turystom w gospodarstwach winiarskich.

Enoturystyka w Polsce

Polskie winiarstwo jest w dość wyjątkowym punkcie – po stosunkowo niedawnym odrodzeniu przeżywa bardzo intensywny rozwój i to zarówno w postaci małych winnic rodzinnych jak i w formie średnich i dużych (jak na nasze warunki), profesjonalnych przedsięwzięć.
Większość miłośników wina w Polsce (tu koniecznie trzeba pamiętać, że w porównaniu z większością krajów Europy jest to grupa bardzo nieliczna) o polskich winnicach wie mało, a o ich ofercie enoturystycznej nie wie prawie nic. Nie znaczy to wcale, że winnice są nieliczne i nie mają niewiele do zaoferowania.
Polscy winiarze raczej nie narzekają na brak gości czy zainteresowania swoimi winami. Nie muszą, więc specjalnie skupiać się na reklamie. W zdecydowanie gorszej sytuacji są turyści i konsumenci. Znalezienie wycieczki zorganizowanej jest bardzo trudne - oferta enoturystyczna biur podróży jest skrajnie uboga. Poza Winnicomanią (winnicomania.pl) brak firm specjalizujących się w turystyce winairskiej. Samodzielna organizacja wyjazdu do winnicy/winnic też nie jest zadaniem łatwym jeśli nie ma się przetartych sprawdzonych szlaków informacyjnych w internecie – tu mamy nadzieję nasz Portal będzie pomocny. Informacje o poszczególnych winnicach i regionach są bardzo zróżnicowane pod kontem treści i dostępnej formy.

Wielka szkoda, że wiedza o polskim winiarstwie jest tak słabo rozpowszechniona. Na enoturystów czekają bowiem:
- szlaki winiarskie i regiony, w których zagęszczenie winnic i innych atrakcji jest na tyle duże, że można spędzić tam sporo czasu, wcale się nie nudząc
- dziesiątki małych, rodzinnych gospodarstw winiarskich oferujących; degustację swoich win, zwiedzanie winnicy, posiłki, coraz częściej noclegi oraz różne inne atrakcje tematyczne
- winnice oferujące pełną ofertę turystyczną, z profesjonalnym zapleczem gastronomicznym i hotelowym
- ośrodki dysponujące nie tylko całą bazą restauracyjno - hotelową, ale oferujące możliwość organizacji dużych imprez; szkoleń, konferencji, targów, wystaw i innych
- kompleksy wypoczynkowe z ofertą wellness i spa (również na bazie surowców z winorośli)
- ośrodki edukacyjno-szkoleniowe
i wiele innych…

W naszej bazie znajduje się aktualnie blisko 400 winnic. Informacje o nich mamy nadzieję stopniowo uszczegóławiać, tak żeby w jednym miejscu każdy mógł znaleźć wszystko, czego chciałby się dowiedzieć.
Mamy osiem opisanych szlaków enoturystycznych, z których tylko część aktywnie funkcjonuje i posiada konkretną ofertę. Informacje o szlakach będzie systematycznie aktualizować w miarę jak będą się one rozwijać.
Wyróżniliśmy także najważniejsze regiony winiarsko - enoturystyczne stosując głównie kryteria geograficzne i geostatystyczne, ale uwzględniając także specyfikę siedlisk, winnic i win powstających w poszczególnych częściach Polski. Zakładamy, że podział, który zastosowaliśmy będzie z czasem ewoluował – rozbudowywał się uszczegóławiał razem z rozwojem polskiego winiarstwa.

   Mamy ogromną nadzieję, że Polski Portal Enoturystyczny stanie się uniwersalną platformą łączącą wszystkich zainteresowanych turystyką winiarską i że jego użytkownicy będą wspólnie z nami czynnie przyczyniać się do rozwoju polskiej enoturystyki.